Onze software developer Arjan Kempes staat regelmatig op of werkt aan de stoomboot: de Scheelenkuhlen bij de Zaanse Schans als vrijwilliger. Ook in zijn vrije tijd is hij bezig met techniek. Hij vertelt hier graag meer over. 

“Sinds een jaar of zes ben ik betrokken bij de organisatie: Stichting tot Behoud van het Stoomschip. Bij deze organisatie hebben we twee boten onder onze hoede: de Scheelenkuhlen en de Elfin. De Scheelenkuhlen, waar ik elke zaterdag bij betrokken ben, is een stoomschip dat op kolen gestookt is. Om dit schip vaar-klaar te maken hebben we drie à vier dagen nodig. Er moet namelijk 6000 liter water aan de kook worden gebracht.

Voor afgelopen zaterdag hebben we de boot vaarklaar mogen maken in kader van open monumenten dag. Tijdens deze dag worden monumenten opengesteld aan het publiek. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: ateliers, molens en gemalen, maar ook dus stoommachines. Elke zaterdag zijn we met Stichting tot Behoud van het Stoomschip bezig met het onderhoud aan onze schepen. Een paar keer per jaar mogen we ook echt varen. Naast Monumentendag varen we ook tijdens Dordt in Stoom, het grootste stoomevenement van heel Europa. Tijdens dit evenement worden stoomboten, stoomtreinen, stoomwalsen, stoomtractoren en ander stoommachines tentoongesteld.

Normaal komen de meeste stoommachines uit Engeland, maar door Brexit was het dit jaar minder dan gebruikelijk. Ook is er natuurlijk een brandstofprobleem. De prijs van kolen is vijf keer over de kop gegaan. Deze prijzen zijn niet meer op te brengen voor kleine clubjes die het erfgoed op de been willen houden. In Nederland zijn er nog 26 stoomboten, wat het de grootste collectie van de wereld maakt. Enkele van deze stoomboten worden uitgenodigd tijdens Dordt in Stoom uitgenodigd om met passagiers te varen. Echt een leuk evenement.

Je kunt het een beetje vergelijken met tijdreizen, waarbij je 100 jaar terug in de tijd gaat. Fysiek is het zwaar en erg warm. Dit komt ook door de beschermende kleding en de temperaturen van boven de 30 graden. Het is erg leuk om mensen erin mee te nemen hoe het vroeger eraan toe ging.

Ik ben bij deze organisatie betrokken geraakt door mijn schoonvader. Hij was schipper en toen hij met pensioen ging, is hij op dit schip (de Scheelenkuhlen) betrokken geraakt. Om het schip vaarklaar te maken voor het evenement: Dordt in Stoom, moest er een en ander wat betreft elektra wat gedaan worden. Ik ben redelijk handig met elektra en ik ben gevraagd om het probleem op te lossen. Hierna ben ik gevraagd om een mee te varen tijdens het evenement. Ik had al als kind een fascinatie voor stoomtreinen en na het weekend meevaren was ik helemaal verkocht. Ik heb niet gedacht om hiermee in aanraking te komen, maar ik heb altijd wel een band met techniek gehad. Als kind was ik altijd al aan het knutselen. Zo heb ik als scholier een keer meegedaan aan: ter Land ter Zee en in de Lucht. Samen met drie vrienden hebben we een voertuig gemaakt. Alleen werden we helaas 2e bij de pech prijs. Met z’n vieren in zo’n voertuig is natuurlijk gedoemd te mislukken. Daarnaast ben ik vroeger bij de scouting betrokken geweest bij de bouw van het nieuwe clubhuis. Ik ben graag in mijn vrije tijd met m’n handen bezig.

Op de boot doen we alles samen. Tijdens het varen ben ik de stoker/machinist. Met z’n vieren wisselen we deze positie af, omdat je het geen dag kan volhouden. Ik ben de jongste aan boord. Voor de anderen is het dus fysiek een stuk zwaarder. Daarbij zorgt de stoom voor een hoge luchtvochtigheid en wordt het niet makkelijker om de hitte te verdragen.

De boot is in Duitsland gebouwd en werd gebruikt door de Duitse variant van de Rijkswaterstaat. De Scheelenkuhlen heeft op de Elbe gevaren en is gebruikt als sleepboot, bevoorrade vuurtorens en vuurschepen maar ook voor bergingswerkzaamheden. Begin jaren zestig is deze boot uit de vaart genomen en uiteindelijk naar Wormerveer gebracht naar de scheepssloperij. In Westzaan was er toevallig een boer die zich destijds heeft uit te laten kopen en een hobby zocht. Zo was het schip gered en is het schip uiteindelijk bij onze stichting terecht gekomen.

Momenteel zijn we vooral bezig met het behoud van de schepen. Vanwege de steeds strengere regelgeving en de hoge kolenprijzen nemen de evenementen af en is het steeds moeilijker om de boten varende te houden. Het eerstvolgende evenement staat nog niet gepland. Hopelijk mogen we tijdens Sinterklaas weer gaan varen. Hierna zijn de kolen wel op. We zijn dan nu bezig om met andere partijen om collectief kolen in te kopen voor een redelijkere prijs.

Onlangs hebben we een 40-jarige ketelkeuring ondergaan. Tijdens deze keuring zijn er twaalf klinknagels uit de ketels gehaald en werd er gekeken of in deze gaten haarscheurtjes zouden zitten. Alle leidingen moesten los, de isolatie moest gestript worden en er moest zelfs een gat worden geslepen in de zijkant van de boot om bij de klinknagels te kunnen. Tijdens de corona konden we niet varen en hebben we volop deze ketelkeuring ingezet. Voor 2 jaar zijn we elke zaterdag hiermee bezig geweest. Nu deze keuring succesvol is afgerond hebben we nog enkel elke 2 jaar een visuele inspecties.

Deze boot was niet gebouwd om langer dan 30 jaar mee te gaan. De boot is nu 96 jaar.